ТАҢДАМАЛЫ
Өлеңдер
Аударған
ЖҰМЕКЕН НӘЖІМЕДЕНОВ
Вознесенский Андрей.
Таңдамалы: Өлеңдер. Аударған Ж. Нәжімеденов. – Алматы:
Көрнекті орыс совет ақыны Андрей Вознесенскийдің бұл
таңдамалысына әр жылдарда жазған өлеңдері еніп отыр. Белгілі ақын
творчествосы жарқын поэтикалық сурет, өзіндік үнмен айшықталады.
Ақын поэзиясының арқауы – махаббат, жастар, өз дәуірі, туған жері,
адамның ішкі дүниесі, мінез-құлқы, жан сыры.
Рецензенттер: Т. Әлімқұлов, С. Сейтхазин.
БАСЫНАН!
Қол жетті ме
Лауазымның құрметіне десе де,
Шүріппені тұрсаң-дағы басып ал –
Кез-келген сәт – кеш емес,
баста бәрін басынан!
Сағатың тұр “он екіні” құлақтап,
бірақ жаңа айналымдар бар әлі.
Поезыңыз қирап қалды.
Бірақ та
Самолетпен ұшуыңа болады!
Сіз теңізге шығасыз жай, дір еткен
Денеңізді ызғар ұрар ақ тымық, –
Тастағандай болар біреу қырнап алып күрекпен,
Өткен күннің жағасына лақтырып.
Ол әліппе емес оқығаныңыз,
Сізді арбаған ол емес күй аспабы,
Оны басқа ете алмайсыз, наныңыз –
Ізде, ізде басқаны!
Тастар еді ұлы Пушкин жыртып-ақ
естілсе оған анчар улы емес екен деген үн.
бастаулардың бастауы –
төрт-ақ жолдық сол бір ғажап өлеңін!
Атақсыздық, ақшасыздықтан баста.
Табаласын,
Қызғана да бастасын.
Өткендегі көңілдесің... ол – басқа,
Ал, сен баста басқасын.
Ескі ашынаң – жолдас болып қалады.
Араздаспа. Туысың ол ұнат, бақ.
Одан безу – есуастық болады,
бірақ та
Өткен махаббатты қума бас қатып,
Кісілік ет, кеңшілік ет, емексіт –
Кәрі ат сын-ды, таста атып,
Тұра алмайсың. Алдау керек емес түк.
* * *
Ішті томпайтып алыпсың, болмасқа
Қалай ғана өзгергенсің сен қасқа.
Көйлек өңірін ұйпалайсың, Құдайсыз,
Жылайсың кеп, жылайсың...
Еркелетіп бізді әйелдер үздігіп,
Ернін тосып, неге шалқалайды екен,
Шлагбаумдарды елемей жүгіріп,
Вагондарды қуады екен не біліп?
Жүгірдің сен, ішке үңіліп, жас парлап,
терезеден желбіреген шаштарға...
Почта, курьер поездары заман-ай,
өтіп жатыр талай қалаға қарай.
Москва мен Ашхабадтың арасы –
Қаққан қазық секілденіп, қарашы.
Қатындар тұр, тас секілді түстері,
Айдың жарығына тосып іштерін.
Түннің қараңғылығынан арықтап,
айналумен жарыққа –
Қатындарды қарт Жер қалай түсінер,
Осы өзінің ғаламат зор ішімен.
НҮКТЕЛЕР БАЛЛАДАСЫ
«Нүкте жайлы» Баллада ма?
Дәрі ме ажал себетін?
Ақымақ!
Ұмытыпсың,
Пушкинге оқ атып ап!
Сырнайдан ескен сын-ды,
Ысқырады жел үні
бастарының тесігінен
ақындардың ең ұлы.
Есерлік пен иттік тесіп жебе боп,
Ысқырықтың траекториялары
Ұрпақтарға кетті, әнеки, не керек?
Нүкте емес-ті – бастау еді не бәрі.
Вокзал есігінен енген секілді,
Қара жерге енеміз біз, мақтама.
Және тоннель нүктесі
Мылтық өңеші секілді қап-қара...
Ажалсыздық па екен бұл?
Базарсыздық па екен бұл?..
Өлім де жоқ. Нүкте жоқ. Кең өте
Жол ғана бар, көлеңке боп оқ өтер.
Табиғатта
Жалақы жоқ, нүктеге
Біз өлмейміз,
Бұдан өзге түк те емес!
ӘКЕМЕ
Әке,
Сирек кездесетін боп кеттік,
Жылына бір – сағынып,
Ал Атырау бара жатыр шегініп,
Көп кешікпей – теңіздің
Қырылады жылқы басты балығы.
Өмір бердің сен маған
Атырауды енді құтқармақсың дірдектеп,
Мен де бір кез ауыра қалсам сол құсап.
Жүзіп шығып жүр бетке
түйме-көзді балықтары соңғы сәт,
Мүмкін болар
күшті дәрің сенің ең –
Атырауды демдеп жібергенің жөн
Сібір-өзен-суларының
демімен!
Менің барлық тартыстарым
әбігерім –
«бір сағаттық қана тартыс», расында,
Әке, көңілді әуре еткен әрі-бері,
Сенің тыныш минутыңның қасында.
Ыдыс-аяқ жуысасың шешеме…
Ал, ойыңда: а) теңіз құрып барады,
б) Сібір суы аударғанда табанын,
Жердің кенет айналысы тез болып,
Не баяулап – кетсе қайттік өзгеріп?
в) Мұзды ерітіп ап жүрмесек жарады…
Онда сұрақ:
«ине ұшында
Қанша періште» емес, тек –
«Останкино мен Эмпайр Белдингтің
Ұшар-істік-басына
Қанша адамзат сия алады?»–
Елестет!
ГОЙЯ
Мен – Гойямын!
Көз-ұңғымды менің құзғын шоқыған,
Тыр-жалаңаш далада.
Мен – қасіретпін
Дауыспын мен тараған
Қырық бірінші жыл – соғыста
Шыңғырғанда қалалар.
Мен – Аштықпын
Жұтқыншағы – мен болам
Дарға асылған сол қатынның, бір әруақ
өлі денесі тыр-жалаңаш, алаңда
Қоңыраудай ұрып тұрды былаңдап…
Мен – Гойямын!
О, шоқтары Зауалдың
Батысқа ұшты от-құдірет жолақ бір –
Мен – күлімін шақырылмаған қонақтың!
Мемориальдық көк аспанға керемет
даңқымызды қададық,
Жұлдыздармен шегелеп.
Мен – Гойямын!
ТЫНЫШТЫҚ!
Тыныштық тілеймін, тыныштық...
Жүйкем күйіп кеткен бе бұл немене!?
Тыныштық...
Көлеңкелер қарағайдан құлаған
Қытықтай кеп біздің мынау денені,
Орынсыздау тентектіктей қысыла,
Омыртқаңды бойлап өтіп,
Шығуы үшін башайыңның ұшына.
Тыныштық...
Дыбыстардың бұралғандай құлағы.
Не деген жөн қабағыңды құбылған?
Түк үнсіз-ақ ұғынған.
Тыныштық...
Бәрібір дыбыс жарықты қуып жетпейді.
Аузымызды тым жиі ашып қаламыз.
Бүгінгі күннің дәл атауы жоқ дейді.
Өмір сүре аламыз
бояулармен, түйсіктермен ғана біз.
Тері де – адам емес пе
алған әсер, үнімен.
Жанап кетсең күй-музыка, білдім, бар,
Кұлақ үшін – сайрағандай бұлбұлдар.
Халдер қалай, мылжыңдар,
Тілді тағы жұмсаймысың қай