толқындар бар жалы жоқ,
жартас бар тек жылжымас.
Теңізге өткен шағала,
қарғалар бар, жоқ басқа,
қызғыш қана шырылдап көл қориды оқтаста.
Асау аулақ біздерден,
асаулардан біз аулақ –
тұлпар туар биелер сиыр болды бұзаулап.
* * *
Кенет... Жаңа жел тұрды, жел оятты толқынды,
қосылғанда жел мен жел – Дауыл тұрды:
жыртып ап
қара бұлттан қарт шыңға тікті уақыт бір тұмақ.
Теңіздерді оятты, көлді оятты жылтырақ,
тауды оятты уақыт иығынан жұлқылап.
Күнбатыста лапылдап қызыл күрең жанды бұлт,
Атыраудың бетімен өтті қызыл жал жүріп,
Паровоздар ышқынып, завод біткен қалды ұлып –
кетті оянып тау-тасқа сіңіп қалған жаңғырық.
Жаңғырық боп оянды шаттық тулап, мұң ұлып –
ал қызыл шам жанғандай дүние тұрды құбылып.
Мың шам бірден жанғандай жарқ етті өшкен
мың үміт,
батыр қайта оралды өткен күннен бұрылып,
ақ қылышы қолында, ақ боз аты астында –
қойып кетті Жайыққа – қызыл бурыл тасқынға.
Боран тұрды ақ түтек, жоқ ақ емес, қып-қызыл,
шағалаға ақ емес, қызыл қанат бітті ұзын.
Қызыл бұлтқа айналды бұрқыраған ақ бұлттар,
Бұлттар жаумай қайтеді – дауыл да бар,
дақпырт бар.
Жарға шапшып ақ толқын,
ақ жалдары майда әлгі,
қайта құлап түскенде – қызыл жалға айналды.
Жапалақтап жауған қар –
қалқып ұшқан ақ қанат
қызыл қанатқа айналды – жел қақпалап, қақпалап.
Қызыл-ызың-жел есті,
қылыш, қанжар тіпті ұзын,
суық күні түтігіп туған Айдай қып-қызыл.
Қызыл нардың байланған ботасындай ақ тамақ,
қызыл бұлтты қызыл шың еміп тұрды қақтап-ақ.
Қызыл ердің қызулы толғауларын жаттап ап,
қызыл тарих сөйлейді – қызыл парақ, ақ парақ.
Біздің қызыл құрлыққа мұхит жалын жаяды,
өзгерді Жер бояуы, ал, баяғы, баяғы
өз түсінде қалды тек қайғы, Шаттық, Бақ, Талап.
Бірін-бірі халықтар оятқанда ыза ғып,
қан төгілді қып-қызыл,
карта туды қызарып.
Жауға шаптық Еуропа семсерлерін біз алып,
Азияның найзасы кетті сол сәт ұзарып.
Құпия емес: жүз жылдар бірікпесе ел іші іріп,
іріткен сол баяғы қиқым-ұғым, түсінік.
Дала қате жіберді: қан төгілді босқа, әлгі
түсінбедік қызыл ер құйып берген дастанды –
бізде Октябрь, расы, сол дастаннан басталды.
Қала қате жіберді: патша, ханнан ең ірі
қате кетті – шықты алғаш соны айыптан Ер үні.
Хан ту етті халқынан сыпырылған теріні,
қорғасыны – қысым да,
семсер болды темірі.
Қой, қой, бәрі – баяндау,
баяндауда көп мақсат:
сонда тиген денеме келеді әлі оқ қақсап –
Революцияның шабуылы жоқ біткен:
қарын тоқтық – бір басқа,
тоғышарлық-тоқтықпен
айқасқалы жаңадан келеді, әне, топ адам,
әлдекімді “қасқырша қарпығалы” жаңадан!
Карьеристер, орныңнан домалап, түс, домалан,
саудагерлер, саған да туады-ау бір зобалаң!
Жарамсақтар, жалдаптар,
жасырынсаң – қоға бар...
Лазо бар,
Шаумян бар,
Амангелді бар тағы,
Дзержинский тым сұсты,
Чапаев бар арқалы;
қорамсақта – күрең сөз күллі Одақтық маркалы,
ақын, әне, шіреніп жыр-садағын тартады...
1983 жыл