«Келеміз Грецияның ертектер
өскен қойнында».
Ә. Тәжібаев, «Аралдар».
1
Греция...
Аңыз деген немене ол?
Шындық шығар дің-түбі –
Уақыт – тұлпар тұяғының
Өшпей қалған дүңкілі,
Күңіреніп тұр бүгінде де тау іші –
Неткен күшті Гомер ақын дауысы!
Ырысы жоқ топыраққа у өседі деседі,
тарысын – құс,
тағдырын жел үлеседі деседі,
Мезгіл жетпей солар жапырақ
Құртымен бір өседі;
Жапырақ емес сенде өскендер –
тарихтардың парағы,
дүниеге сарғыш қанат – тарих болып тарадың,
Греция!
Далаларды, білемін мен, даңқын дауыл шығарған,
Дауылдармен шыққан даңқ,–
көктемеген, қуарған.
Сенің даңқың мәңгі жасыл
ертегі, жыр суарған.
Аңыз болып көктедің сен!
Әр бұтағың – бір арман,
бетегең де биік сенің шынардан,
терең сенің шалшығың да теңізден:
баяғыдан тыңдап келем үніңді –
шыға алмаймын құмардан.
Греция!
Ертегінің иен өлкесі қашаннан!
Бұлақ – таудан басталады, ал сенің
Өзенің де – аңыздардан бас алған,
тасыңның да – тамыры бар мың түрлі,
Құдайың да – аңыздардан жасалған,
Греция...
2. Ш е б е р х а н а д а
Әу басында Құдайдың да күллі ісі
бұйрық екен,
Міне соның үлгісі:
бір кісінің пұлы, деді, бір жүрек,
бір жүректің құлы, деді, бір кісі.
Жасау керек сол жүректі мықты ғып
Тәңір ісі екендігін ұқтырып.
Жүрек – патша, күтсін, деді, жүректі
алпыс екі қан-тамыры тік тұрып.
Сарапталсын қанның ең бір қызылы,
тарап қалсын тамырдың да ұзыны.
«Құрылысқа» керек заттың барлығы
Алла алдында тұрды бір сәт тізіліп.
Жаратушы тағы бір сөз қыстырды:
Әр жүректе сапа болсын үш түрлі –
бірі – сабыр, бірі – қайрат, қанағат
деді-дағы жүріп кетті, іс тынды.
Сылт жүгіріс кабинетте, көкте әлгі,
Жүрек жасау. Өңге тірлік тоқталды.
Періштелер жұмылған-ды бұл іске,
Шақырусыз шайтандар да кеп қалды.
Жүрек жасау. Ал, қарбалас басталды,
періште әкеп құйды күрең жас қанды.
Адалдық деп тамшы қосты тарыдай,
Шайтан әкеп, мықтылық деп, тас салды.
Түсінікті. Жүре ме енді тасқа сын?!
Бүлдірді өстіп тамырды да, басқасын.
...Құдайды да Құдай атып қалмай ма,
шаруасына шайтан араласқасын?!
3. Б ұ л т
Бұлт байғұсты күлкі ғып,
Зевс Құдай-тағала
Найзағаймен бір тіліп
қуып салды далаға.
Соқты дауыл.
Бұ қалай,
Қайрауы ма жігерді? –
Дегенімше шыдамай
бұлт еңіреп жіберді.
Мен де кейде жылаймын,
Кешіре алмай жатамын:
пәнде түгіл, Құдайдың
басынғаны – батады.
4. №1 Қ ұ д а й
Дастархан бай-ды былай да,
Қонақтар еркін жеп-ішті.
Қызып ап сонда Құдайлар
Мақтады-ай келіп Зевсті:
– Үлгілердің үлгісі,
Жүзділердің жүздісі.
Құдайлардың құдайы,
Уа, ұлылардың ұлысы!
Қайсарлық, қыңыр, ұлы үміт
Қосылып Құдай боп қатты...–
деп еді шешен күбініп,
Зевс былай тоқтатты:
– Өзім де білем, кемді күн
бақытым шығар;
бүгін құр
сөзіңді шашпа, сен мұны
Прометейге ұғындыр.
5. Н а р ц и с с
Сүю – ең бір асыл сезім – дау бар ма,–
Сүйгендерге батпайды екен жаулар да…
Құлаққа ерсі,
Көзге де ұрды ерсілік,
баяғыда Нарцисс деген ер шығып;
Сұлу жігіт болған екен тегінде,
Сонау ескі Құдайлардың елінде,
Қойған екен бір көруге асық қып
Құдайлардың өзін өртеп ғашықтық,
Ғашық бопты жалғыз соған бәр-бәрі:
Күннің қызы,
Құдыреттің ардағы
Көз алмапты Ай да ғашық болып қап,
Жел де демін ала алмапты солықтап,
ғашықтықтан жылағанда қара бұлт
аққан жастан дала жатты нәр алып
тау күңіреніп, теңіз біткен тамсанып,
ғашықтықтан кетті дүние ән салып.
Сөй-сөйте...
Көңірсіпті күйіп ел –
бүлік шығып Құдайлардың үйінен,
Мөлдір сезім айналыпты ылайға,
ақырында, Құдай сенбей Құдайға –
ешбір Құдай әйеліне сенбеді,
ал, қыздарын жатып келіп тергеді;
Құдай еді әйелі де Құдайдың,
Қыздары да Құдай еді Құдайдың:
Солар да енді қайғы тартты жай елдей,
әйел деген, Құдай болсын, әйел ғой?
Нарцисс бірақ елең етпей ешбірін,
Мұңаяды екен жалғыз кешқұрым.
Күрсінгені сонда әлемге естілді,
Өйткені, ол сүйе алмады ешкімді...
Әйел Құдай үнсіз ғана мұңайды,
(Қыз Құдайлар – аңқаулау ғой – жылайды).
Өзі әйел, өзі ызалы
ал, соған
Құдіретін қосып көрші Құдайдың!
Құдайлардың құдіретімен қолда бар
Жас жігітті жазаламақ болды олар.
Қандай жаза кесу керек бірақ та?
Жерге көмсе – топыраққа мұң болар,
Желге шашса – бір ы
