Абай айтты: “Болмасаң да ұсап бақ”.
Мысқалдадық ісімізді –
бір-ақ өлшеу орынына құшақтап.
Таңдадық біз ұлымызға ұлы есім,
ең болмаса есімдері кетпесін деп ұсақтап.
Қыз өсірдік – қыз айрылды сабырдан,
Ұл өсірдік – біз айрылдық сабырдан.
Тентек ұлым! Телпегінен қағынған,
есіміңнің арқасында сал ырғаң!
Халқымыздың ақ тілегі, пәк көңлі
талай Сәбит, Мұхтарларды ап келді,
Ер болмай жүр біреу, әттең, әттең бір
Қобыланды деген қоңқақ атпен де.
Бір Қыз Жібек отыр, әне, тас қалап,
бір Төлеген – редактор баспада.
Басқаларды кетсе кейде ел баспалап,
батырларға деген пейлі басқарақ.
Шешендерді шаршы топқа шығарып,
батырлардың жолын тосқан дұға ғып,
...Халық – ана, дария ғой бұл өзі,
дария тасса дарақылау мінезі;
бетінде ұсақ шөп-шаламы ойнайды,
ал түбінде – ақыл, арман, ой, қайғы.
Бәрібір ол бұрқануын қоймайды,
бұрқап–бұрқап ұл табуын қоймайды.
Міне, халық!
Батыр аты осы айғақ:
Бетке қаны тепкенде ойнап қос оймақ,
батыры бар ел бәрін де жасайды-ақ;
батыры бар – Бауыржаны бар елдің
бұлбұлдары өлу керек, не сайрап,
ұл-қыздары өсу керек масайрап!
Торғай ұя салса зеңбірек – көмейге,
бейбіт күннің масайрағаны емей не!
Масайрау да емес бізге жат онша!
Қара сөздер қаланса егер мақалша,
ұл-қыздары Майра, Тельман атанса,
Мәншүк болып, Әлия боп атанса.
Арманшылдар, аңсағаныңды алып қал!
Алғыс айтам халыққа
үміт еткені үшін атақ-даңқтан!
Қаны бар ел жібермейтін үлесін
сәбиіне таңдап қояр ірі есім.
Мен – халқымды мақтан етем қашаннан:
Көсемдігі – тіл мен жақтан жасалған,
есерлігі – ерліктерден жасалған,
қыңырлығы – қайырымнан жасалған
бар ұрлығы – барымтадан бас алған,
көңілімен көл-көсір,
батагөйі – Бұқарларымен қосып,
Құрманғазы, Біржандарымен қосып,
мен – халқымды мақтан етем қашаннан!
Ұлдарының бірі – күйші,
өр бірі,
өр келеді ерлік түгіл қорлығы.
Қызын – Күләш атағаны ерлігі,
ұлын – Бауыржан атаса ерлігі –
соның бәрі денсаулығы халықтың,
үміті мен дәмесінің зорлығы!
Көкейлерге құпия үміт мол бұққан,–
Қасымы көп сондықтан,
Жамбылы көп сондықтан.
...Бір Бауыржан атқа мінді,
енді ептеп
бір Бауыржан барады, әне, еңбектеп.
Бір Бауыржан тракторын жүр айдап,
бір Бауыржан қой айдап жүр құрайлап.
Сұңқар біткен бақытты ғой былай да,
“Өзі батыр, өзі тірі Бауыржан” –
қариялар қуанады мұны ойлап.
Көк бұлақтар шаш өреді бұралап:
әрбір талын хақ нұрынан құрап ап,
жыра кернеп, сайға құлап жыламақ
құлағаны үшін шыңды кінәлап.
Ал тау жатыр бұлт арқалап тұралап.
Жарты әлемді басып алған етпеттеп
таулар сондай,
төбелер көп, көп-көп-көп,
бірақ менің Алатауым біреу-ақ.
Табанымен жер тарпиды тұра ғап
мама ағашта тағы да бір күрең ат:
О, аналар, тектілерді төкпектет,
өссін, өссін Бауыржандар көп-көп-көп.
Кім біледі, шығар, бәлкім ісімен
бір Бауыржан – Бауыржандар ішінен,
ал әзірше Момышұлы біреу-ақ.
6
Күй келгенде – күйші туған деседі,
күңіренгенде – жыршы туған деседі,
гүлденгенде – дарын туған деседі,
ал кей кезде ел бәрін туған деседі.
Есебі бір, есебі бір, есебі –
қатар шапса тұлпары мен есегі.
Намыс қорлап, батқан шақта мұңға анық
батырларды туған дейді бұл халық –
сол деседі ер ұлына
халықтың
қарайтыны кәрі анадай бұлданып.
Бұлдану да ерлік дер ем,
мен мұны
үлгі етер ем аналарға ендігі,
Өйткені сол бұлданудың артында
мақтаныштың жататыны белгілі,
бәрін қоссаң – елдің нағыз елдігі,
Жыршы десе – жадырайды қас-қабақ,
күйші десе – жадырайды қас-қабақ
бәр-бәріне құрмет басқа, басқа бақ,
батырларға пейіл бірақ басқарақ!
Батыр тауып бұлданса ана ақ үміт,
ақ батасын берген халық жабылып.
Бауыржанды тапқан ана өлсе егер,
өлген шығар мақтаныштан жарылып!
Бауыржанды тапқан ана көп онша
мақтанбаса не әйелше, адамша,
болғандығы оның нағыз ұлы ана,
топырақтың өзі-сынды ғұлама:
Еменді де туған топырақ қоп-қоңыр,
ебелекті туған жер де қоп-қоңыр;
қоңыр мұңмен, қоңыр оймен өтті өмір,
айналайын, халқым менің, ақ көңіл!
Емен тудым деп жарылса ақ топырақ,
ербеңдер ем ебелек боп жатып-ақ,
бірақ, бірақ сол баяғы топырақ
жарылмайды, сөгілмейді қақырап.
Қолтығынан қақырап жүр жігіт көп
әрбір шала туған күйін үгіттеп,
әлдекімді, әлденені жібітпек.
Сортаң жерге құйған сын-ды гүл езіп,
дарымайтын ем болып жүр бұл өзі,
өйткені бұл жат тіршілік,
бұл емес
біздің қоңыр топырақтың мінезі.
Қоңырлықты – момындық деп түсініп
талай есер жау шапқанда ісініп –
тас боп ұйып қатырғанбыз бір ұрып,
құм боп кейде жібергенбіз сіңіріп.
Бізде жаудың жарасы бар, жоқ ізі –
шайып кеткен ән мен аңыз теңізі.
Қоңыр шапан қоңыр тұмақ, қоңыр бұлт,
қоңыр топырақ – сол баяғы негізі.
Сондықтан да қайғырмайды көп ана
таптық-ау деп мылжыңдарды көкала.
Сондықтан да елден ерек шатырын
тіккен емес тапқандар да батыр ұл.
Мақтанбаса Бауыржанның да анасы –
топыраққа тартқан шығар, шамасы?
7
Биікпін деп мақтанбаса тау ұлы,
мақтанбаса мықтымын деп дауылы,
Үн қатпайды қыран тапқан топырақ,
ал көршінің қыт-қыттайды тауығы.
Содан бізде құстар өсті жетім кіл –
бәрін туған инкубатор секілді,
мінезі жоқ, құс иісі жоқ, жоқ тегі.
Ұл тапқанда хиссадағы бір ана:
“тексіздіктен сақта, тағдыр”, – деп пе еді?!
“Тек” деген сөз – киелі сөз, сөз асыл,
тегім десең – тұлпар болып озасың,