– Қызыл сөзбен нан табады бұл күнде, –
күлді екеуі бүйірлері бүлкілдеп.
Үшеуіміз де сөйлейміз ғой бір тілде,
айт, айт, дедім, іркілмеңдер, іркілме.
Қызылдықтан емес сөзім жанса егер,
мынау дедім, жылайтын жер, күлкің не?!
– Кітаптарың сендердің, – деп
тағы күлді сонда әлгі,
– өтпей жатыр.
– Рас, ондай болған-ды.
– «Болған» емес, болып келеді енді-енді,
өстіп қысып қою керек сендерді,
– Бірер кітап... жаман жазған шығармын...
– Әдебиет... ісі дейсің бұ да ардың.
– Рас, – дедім, – тауып айттың,
бұ да рас:
жазушының өтірікке діні қас.
– Бірақ ондай кітаптарды қазақы
жазғандардың шығып жүр ғой аз аты.
Ол тілде оқыр жұрт та азайып келеді,
құрыр түбі адамдар да жазатын.
– Құри берсін сен секілді сөзшеңдер,
халқы құрымаса болды қазақтың!
– Ха-ха, ха-ха, әзіл ғой, дос, құрбылық –
баяғыда іс қылып ең бір бүлік...
Мұндайда адам – ақылсыз ғой,
мен де – сол:
көрдім, дедім, осы қазір өлмесем –
үйдің іші өре тұрды дүрлігіп.
Сырттан-жігіт қашты мұрнын шымшып ап,
тазы-сұлу жылап ерді қыңсылап.
Сөз өнері ұқсас дейді тасқынға,
кейде бірақ тасқын да
қалады ғой көлденең тас астында.
Көлденеңдеп сөйлейді жұрт!
Міне, Сізге ер мұңы:
қонақтың да батады екен қорлығы,
батады екен есер сөзі мастың да –
құлағыма түрпідей боп тиді үні,
ал, бәрінен пиғыл қандай, пиғылы!
Бәрімізге тағдыр – біреу,
Бір ырғақ,
ана тілін шамамызша жұмырлап
келеміз ғой, сол тіл үшін егес қып,
сен – құрысаң,
мен – құрысам емес түк,
бірер кітап тумай қалар мықтаса,
одан ешкім ұтылмайды – ұтпаса.
Егер, егер тіл құрыса?..
Сақта, «Алла»,
тоқтығыңа,
көптігіңе мақтанба!
Тілің құрид дегенді де түбінде
Айтты әлгі адам
Абай, Мұқтар тілінде!
Африкада құлдың өзін тілімен
Бірге сатқан – сатқанда.
Әттең, оның сөйлегені жанып бір
көкірегінің түкпір-исін танытты.
Жігіттің ірілігі не керек,
Тілі өлсе егер – тірілігі не керек,
керегі жоқ маған ондай халықтың!

Ертіс – ерке
Жайық – ақ,
жайырақ ақ, жайырақ!
Арғы беттен келе қойшы қайық ап,
алғы күнге өткізейін тілімді,
Ертіс, Жайықтан да тілім байырақ,
тереңірек;
мына ғажап көктемде
тілім өлер деген қауіп жоқ менде:
жалауларым өз дінінде ілінді,
ұрандарым өз тілімде ілінді,
оқып, білдім Лениндік ілімді
өз тілімде;
тілім осы бүгінгі,
ертең-дағы жоймас ешкім тілімді –
неге мұнша таусылдым мен, түңілдім,
бір есердің сөздері үшін жаңағы,
неге менің ішім өрт боп жанады?
Егер де емес, күншіл ғой ол тас-қара,
одан да өткен масқара бар,
масқара:
маған айтқан сөзін ол
айтпас деп пе ең басқаға?!
Өткен түні дөңбекшідім түнімен:
бір досымның баласы
«екі» апты «Ана тілінен».
Ғамзатұлы сырын айтқан бір асыл:
өз тілімде өлем деді Расұл.
Не бітірем артында қап тілімнің,
менің де сол – расым.
Сездік талай іштарлықты – мұздадық,
қалам ақы төлейтін
кассирлердің түр-болмысы Сізге анық:
еңбегіңді, өнеріңді түсінбей,
тиыныңа қарайды ғой қызғанып?!
Пендешілік, ей, бейшара, пенделік,
бітпедің-ау сен де өліп!
Мейлі, есерлер менсінбесе қол сілтеп –
тілім тірі болсын тек!
Тілден қалып өмір сүрген жоқ халық –
шындық осы;
сол шындықты ноқта ғып
киген дұрыс – мал болсаң да – басыңа,
аштан өлсек – біз өлейік – жасыма,
Сенің еркің, бақпай қойсаң балаңды,
Асырама, арсыз бол да анаңды –
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
айналайын,
ана тіліңді асыра!

1983